“De samenleving toont steeds meer interesse en betrokkenheid bij duurzame en gezonde voedselsystemen”, zegt Ilse Geijzendorffer. Ze is directeur-bestuurder van het Louis Bolk Instituut en merkt op dat deze droom in 2024 relevanter is geworden.

In een veerkrachtig voedselsysteem zijn de mens, landbouw en natuur in harmonie. We bouwen aan een weerbare bodem met diversiteit aan dieren en gewassen. Kwaliteit en smaak zijn daarbij even belangrijk als kwantiteit (hoeveelheid). De focus ligt op natuurlijke processen. Biologisch dus. Boeren worden aangemoedigd om nieuwsgierig te zijn, zich continu te ontwikkelen en kennis te delen. Dat is precies waar het Louis Bolk Instituut zich als onafhankelijk, internationaal onderzoeksinstituut met haar partners op richt. Het doel is om op de lange termijn het hele voedselsysteem te veranderen. Landbouw, voeding en gezondheid zijn thema's die Triodos Foundation ondersteunt.

Impact van de Droomfondsprojecten

De projecten in het Droomfonds bieden nieuwe inzichten en kennis over het voedselsysteem. De resultaten worden actief gebruikt, verder ontwikkeld en in de praktijk gebracht. We lichten 6 van de 18 Droomfondsprojecten uit.

Microbioom in melkveebedrijven onder de loep

Projectleider Nick van Eekeren onderzocht het microbioom in de kringloop van melkveehouderijen. Hij vergelijkt het onderzoek met de aandacht voor de invloed van voeding op de bacteriënsamenstelling in de darmen. Zijn onderzoek richtte zich op de invloed van grondsoort en bedrijfstype op het microbioom in bodem, gras, mest en melk. Resultaten toonden verschillen tussen biologische en gangbare bedrijven. Nick benadrukt de waarde van het onderzoek: "Naarmate we de rol van microbioom beter leren begrijpen, kunnen we daar steeds beter op gaan sturen." Lees meer over dit project.

Buitenkippen en onderzoek naar dierenwelzijn

Het Droomfonds ondersteunde onderzoeker Monique Bestman om wetenschappelijk bewijs te leveren voor de positieve impact van vrije uitloop op het welzijn van kippen. Monique: "Bij groepen kippen die meer naar buiten gaan, blijkt veel minder verenpikken voor te komen." Het onderzoek weerlegt een deel van de zorgen over diergezondheidsrisico's en benadrukt het belang van bomen in de uitloop. Daarmee wordt het aantrekkelijker voor kippen en minder aantrekkelijk watervogels die bekend zijn vanwege het kunnen overbrengen van vogelgriep. Moniques bevindingen hebben niet alleen kippenhouders geholpen maar ook beleidsmakers in Nederland en Europa. Lees meer over dit project.

Bestuivers en eiwitgewassen: ondersteuning van biodiversiteit

"Als gangbare telers een vlinderbloemige, zoals peulvruchten, als een extra gewas in de vruchtwisseling zouden zetten, zou dat een enorme verandering zijn. We waarderen als consumenten niet genoeg wat er uit onze eigen omgeving komt", aldus onderzoeker Willemijn Cuijpers. Ze geeft aan dat het telen van veldbonen en lupine een bijdrage kan leveren aan de eiwittransitie en de biodiversiteit vergroten. En aan het beschermen en versterken van natuurlijke hommelpopulaties en andere insecten. Bloemstroken en landschapselementen zijn cruciaal om een aantrekkelijke omgeving te creëren voor wilde bijen. Lees meer over dit project.

Natuurinclusieve landbouw toolbox: praktische hulpmiddelen

Deze toolbox bundelt kennis en geeft praktische handvatten aan boeren en onderzoekers voor effectievere natuurinclusieve landbouw. Projectleider Jan-Paul Wagenaar benadrukt de noodzaak van kennisdeling en samenwerking. De aanpak richt zich op waterkwaliteit, duurzaam bodembeheer, akkerranden en kruidenrijk grasland. “In de toolbox zit onder andere de meetlat. Dit is een kwalitatief beoordelingskader waarin maatschappelijke opgaven rond klimaat, biodiversiteit, landschap, natuur en water integraal benaderd worden", vertelt onderzoeker Merel Hondebrink. Lees meer over dit project.

Gezonde voeding voor kinderen: oplossingen voor achterstandswijken

Marieke Battjes onderzocht hoe gezond voedsel toegankelijk kan worden gemaakt voor gezinnen die leven in armoede. Het onderzoek richtte zich op mogelijkheden om gezond te eten voor gezinnen in achterstandswijken. Marieke ziet de uitdagingen voor arme gezinnen, waar financiële stress en tijdsgebrek het bereiden van gezonde maaltijden bemoeilijken. Het onderzoek leidde tot concrete suggesties om gezond eetgedrag bij deze gezinnen te bevorderen. Marieke merkt op: "We delen onderzoekskennis om de opgedane kennis terug te geven aan de praktijk." Vervolgtrajecten richten zich op het verbinden van boerderijen met de Voedselbank en het bevorderen van voedseleducatie op scholen in kwetsbare wijken. Lees meer over dit project.

Verdienmodellen agroforestry: bomen en struiken in de landbouw

Bij agroforestry integreer je bomen en struiken in landbouwsystemen. Het effect wordt onderzocht in dit vierjarig project. Coördinator Evert Prins vertelt over de uitdaging van het ontwikkelen van een rendabel verdienmodel: "De grootste belemmering voor het starten met agroforestry is het verdienmodel". Het onderzoek richt zich op het het inzichtelijk maken van het verdienmodel voor agroforestry, compleet met alle (indirecte) kosten en baten. Voor de Nederlandse landbouw worden 8 kansrijke agroforestry-systemen geïdentificeerd, waarvan er 4 economisch worden uitgewerkt. Evert merkt op dat agroforestry geen natuurontwikkeling is: “We hebben het gewoon nog over hardcore landbouw, maar dan net even duurzamer." Lees meer over dit project.

Nieuwe fase van landbouw en voedselproductie

Elk Droomfondsproject draagt bij aan nieuwe inzichten en praktische oplossingen voor een positieve verandering in de landbouw en voedselproductie. Léonhard ten Siethoff, directeur van Triodos Foundation, zegt hierover: "Het Droomfonds van Triodos Foundation heeft laten zien dat het bijdragen aan onderzoek, waarvoor niet altijd makkelijk financiering te vinden is, een belangrijk aspect is van deze positieve verandering in ons voedselsysteem. Het benadrukt ook de noodzaak van een ondersteunende omgeving voor degenen die zich inzetten voor deze verandering."

We zitten in een nieuwe fase van landbouw en voedselproductie. Steeds meer mensen realiseren zich het belang van voedselsystemen waarin de verbinding met de natuur en de mens centraal staat. Om ervoor te zorgen dat iedereen die zich hiervoor inzet een eerlijke kans krijgt, is het cruciaal om meer mensen te betrekken. Bestaande spelers hebben duidelijke regels nodig om de overstap naar duurzamere praktijken te versnellen. Dit is belangrijk, omdat iedereen recht heeft op toegang tot gezond en duurzaam voedsel. Ilse vult aan: "Waar het Louis Bolk Instituut eerst moest knokken om met het duurzame geluid überhaupt serieus gehoord te worden, zie je dat er nu veel meer mensen voor openstaan."

Onafhankelijk onderzoek

Terwijl onderwerpen als natuurinclusieve landbouw steeds meer aandacht krijgen, is er ook een keerzijde. Industriële partijen zetten deze aandacht in om hun huidige verdienmodel zo lang mogelijk in stand te houden. Onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek is volgens Ilse nu harder nodig dan ooit: “Een Droomfonds maakt het mogelijk voor een onafhankelijk onderzoeksinstituut om op een coherente manier, een ander wereldbeeld wetenschappelijk steeds verder te onderbouwen en daarmee vooruit te blijven duwen."

Blijven dromen

De Droomfondsprojecten zijn afgerond, maar de droom blijft bestaan. Ilse geeft aan dat meer onderzoek nodig is. Ze wil het voedselsysteem veranderen. Van streven naar perfectie en volledige controle over bedrijfssystemen naar het omarmen van sterke systemen die in verbinding staan met de mens en de natuur. Het Droomfonds heeft geholpen om deze bredere kijk verder te ontwikkelen en te verspreiden.

Léonhard: "In 2016 begon het als een droom en nu is het de realiteit geworden. Het Droomfonds heeft niet alleen projecten gefinancierd, maar ook een beweging gecreëerd. Als directeur van Triodos Foundation ben ik trots op wat we hebben bereikt. We blijven gedreven om samen te werken aan een voedselsysteem dat in harmonie is met de natuur."